Beton yapımında agrega, yani kum, çakıl , kırma taş kullanılmaktadır. TS göre 4000 mm elek açıklığından geçen agrega’ya ince agrega bu elek üzerinde kalan agregaya kalın agrega denilmektedir. Çimentolu suyun oluşturduğu çimento hamuru beton içerisindeki agrega tanelerinin yüzeyini kaplayarak ve agrega taneleri arasındaki boşlukları doldurarak agrega taneleri arasında bağlayıcılık işlevi görür.
Çimento ve su ince agreganın karışımından oluşan malzemeye harç denilmektedir. Çimentolu suyun oluşturduğu çimento hamuru başlangıçta plastik bir malzeme iken çimento ve su arasında hemen başlayan kimyasal reaksiyonların etkisi ile çimento hamurunun başlangıçtaki plastik özelliği zamanla azalmaktadır. Bir veya birkaç saat sonra içerisindeki çimento hamuru katılaşmakta ve daha sonra tamamen sertleşmiş duruma gelmektedir. Başlangıçtaki plastik kıvamlı beton istenilen şekildeki kalıplara yerleştirilir istenilen boyutta sert yapı malzemesi elde edilir.
Taze Beton : Betonun plastikliğini koruduğu süredeki durumuna taze beton denilir.
Sert Beton: Katılaşma olayından sonraki duruma sertleşmiş beton denilir.
BETONDA OLMASI İSTENİLEN ÖZELLİKLER
Betondan beklenen performans betonun plastik olduğu ve sonrasında sertleştiği durumlara göre ayrı ayrı değerlendirilir.
TAZE BETONDA OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
- Taze beton kolaylıkla karılabilir, taşınabilir, yerleştirilebilir, sıkıştırılabilir ve yüzeyi düzeltilebilir olmalıdır. Bu işlemler sırasında agregalarla çimento harcı arasında ayrışma olmamalıdır.
- Yerine yerleştirilen taze betonun içerisindeki suyun yukarıya çıkma eğilimi mümkün olduğu kadar az olmalıdır. Betonun homojen yapısı korunmalıdır.
- Malzemenin karılmasından hemen sonra plastik durumuna sahip bir betonda plastikliğin kaybolmasına kadar geçen sürenin uzunluğu (priz süresi) gerekenden daha uzun olmamalıdır.
SERTLEŞMİŞ BETONDA OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
- 7.28.90 günlük gibi herhangi bir yaş için hedeflenmiş olan minimum beton dayanımında daha az bir dayanım göstermemelidir.
- Çevredeki suyun ve diğer sıvıların beton içerisine kolayca girerek olumsuz etki yaratmaması için yeterince geçirimsiz olmalıdır.
- Betonun zaman içerisinde çevreden maruz kalabileceği etkenler karşısındaki dayanıklılığına durubilite denir. Bu servis süresince çevrede oluşan yıpratıcı etkenler karşısında yeterince dayanıklı olmalıdır.
BETONUN AVANTAJLARI
- Taze betonun plastik özelliği nedeni ile istenilen şekil ve boyutta beton elemanlar kolaylıkla üretilebilir.
- Bir fabrikada önceden üretilmekte ve yapıya sertleşmiş beton elemanları olarak getirilip kullanılabilmektedir.,
- Beton yerleştirme yöntemlerinde çeşitlilik kolaylık bulunmaktadır. Plastik kıvamdaki beton pompa yardımı ile erişilmesi güç yerlere yerleştirilir.
- Sertleşmiş beton oldukça yüksek basınç dayanımına sahiptir.
- Sertleşmiş betonun durabilitesinin diğer yapı malzemelerine oranla daha yüksek olması ve buna bağlı olarak bakım işlemleri ve masrafı azdır.
- Beton çelik donatılarla çok iyi bir aderans gösterir.
- Diğer yapı malzemelerine göre daha ekonomiktir.
BETONUN DEZAVANTAJLARI
- Sertleşmiş beton çekme dayanımı düşük bir malzemedir.
- Sertleşmiş beton gevrek özelliğe sahiptir.
- Beton çevreden maruz kalabileceği değişiklikler karşısında bir miktar hacim değişikliği gösterebilir.
- Beton sabit yükler altında zamanla kalıcı deformasyonlar gösterebilir.
- Beton mükemmel bir geçirimsizliğe sahip değildir.
- Betondaki dayanım / ağırlık oranı metallerde olduğu kadar yüksek değildir.